Vitiligo

VİTİLİGO (Ala hastalığı) nedir?

Deride melanin pigmentinin kaybı sonucu beyaz lekeler şeklinde ortaya çıkan, oldukça sık görülen (%0.5-2) bir deri hastalığıdır. 

Hangi yaşlarda görülür?

Bebeklikten yaşlılığa kadar her yaşta ortaya çıkabilir ama hastaların yaklaşık %50’sinde çocukluk çağında başlar.

Nedeni nedir?

Otoimmün hastalıklardan (Hashimato tiroiditi, sistemik lupus eritematozus, alopesi areata gibi) biridir. Yani vücudun kendi savunma hücreleri, kendi hücrelerinin bazılarını (melanin pigmentini yapan melanositleri) yabancı/tehlikeli olarak algılamaya başlar, onlara saldırır ve pigment yapımı durur.

Görünümü nasıldır?

Melanin pigmentinin azalmasına bağlı olarak başlangıçta deriden açık beyazımsı renkli, sonra pigmentin tam kaybına bağlı düzensiz ama keskin sınırlı, tebeşir beyazı şeklinde lekeler şeklinde görülür. Bu lekeler, çok küçük (0.5 cm) olabileceği gibi çok büyük çaplara da erişebilir. Bazı hastalarda eş zamanlı olarak, vücuttaki benlerin bir ya da daha fazlasının etrafında halka şeklinde beyazlama da görülebilir (halo nevüs). 

Nereleri tutar?

Deri ve mukozaları tutabilir. En sık yüz (göz ve ağız çevresi), koltuk altı, el üstleri, anogenital bölge, diz ve dirsek gibi kemik çıkıntılarının olduğu bölgelerde görülse de, saçlı deri dahil derinin her yerinde ortaya çıkabilir.

Bulaşıcı mıdır? Ailede/akrabalarda da görülebilir mi?

Bulaşıcı bir hastalık değildir ama hastaların yaklaşık %20’inde ailenin başka bireylerinde de vitiligo vardır, yani genetik yatkınlık (kalıtsal miras) söz konusudur.

Tanısı nasıl konur?

Çoğu hastada klinik muayene tanı için yeterli olsa da, bazen diğer renk kaybı yapan hastalıklardan ayırt etmek zor olabilir. Karanlık bir odada WOOD lambasıyla birlikte inceleme yapıldığında vitiligoya bağlı renk kayıplarında beyaz lekeler iyice belirgin hale gelir, çıplak gözle tam seçilemeyen alanlar bile bu ışık sayesinde ortaya çıkar.

Zaman içinde yayılım yapar mı? Seyri nasıldır?

Farklı tipleri vardır ve her hastada seyri değişkenlik gösterir. Kısa süre içinde vücuda hızla simetrik bir şekilde yayılabileceği gibi, 3-5 tane yerde yıllarca az sayıda ve aynı şeklide kalabilir, ya da vücutta tek taraflı çizgisel şekilde yayılımlı bir alanda sınırlı kalabilir (tek bir göz kapağı gibi). 

Tedavisi var mıdır?

Tedavi hastanın yaşı, hastalığın şiddeti ve yaygınlığı göz önüne alınarak planlanır. Her hastada mutlaka işe yarayan tek bir çeşit tedavi yöntemi yoktur. En etkili ve emniyetli olan tedavi yönteminden başlanarak, gerekirse diğer tedavi seçeneklerine geçilir. Sınırlı sayıda ve küçük alanlarda olduğu zaman krem tedavileri, vücutta çok yaygın ve geniş alanları tuttuğu zaman fototerapi (UV-A ya da UV-B veren cihazlarla) en sık kullanılan yöntemlerdir.

Hastaların dikkat etmesi gereken konular nedir?

Hastaların kendilerine verilen tedaviyi düzgün bir şekilde uygulamalarının yanı sıra en önemli nokta güneş ışığından çok iyi korunmalarıdır. Güneş maruziyeti başka yerlerde beyaz lekelerin çıkmasını tetikleyebilir, bu nedenle birçok hasta yaz tatili sonrası doktora baş vurur. Beyaz lekelerde melanin pigmenti olmadığı için o alanlar ultraviyolenin zararlı etkilerinden korunamaz ve kızarır. Bu arada, normal deri alanlarında esmerleşme (pigment artışı) oldukça, beyaz alanlarla aralarındaki renk tezatı artar ve hastalık daha göze çarpıcı, dikkat çekici bir hal alır. Birçok hasta lekelerin kışın solup yazın belirginleştiğini söyler ki, bunun nedeni bu renk farkının yazın artmasıdır.